Hazır Mamaların Kediler Üzerindeki Etkileri
HAZIR MAMALARIN ÜZERİNDEKİ ETİKETLERİ OKUMAYI ÖĞRENİN
Hazır mama paketlerinin üzerinde yazan “super premium”, “sağlıklı ve parlak tüyler için” ya da “karşı konulmaz lezzet” gibi ifadeler her ne kadar etkileyici görünse de, bu tür ifadelerin mamanın kalitesi veya kedimiz için uygunluğuyla uzaktan yakından ilişkisi yoktur. Dahası, ilk bakışta birbirinin aynısı gibi görünen tanımlamalar arasındaki küçücük farklar, gerçekte çok büyük farklara işaret ederler. Paketlerde yer alan yazıların aslında ne vaat ettiğini anlayabilmek için, ayrıntılarda gizli olan bu gerçekleri bilmemiz gerekir.
- Flavor (aroma) kuralı: Paketinde “chicken flavor cat food” (tavuk aromalı kedi maması) yazan bir mamanın tavuk içermesi zorunluluğu yoktur; yalnızca tespit edilebilir bir oranda aroma içermesi gereklidir Çoğunlukla bu aromayı sağlamak için tavuk yan ürünleri ya da tavuk yan ürünleri unu kullanılır. Dolayısıyla tavuk aromalı bir mamanın içinde tavuk eti olma olasılığı son derece düşüktür.
- With (ile) kuralı: Paketinde “cat food with chicken” yazan bir mamanın içinde bulunması gereken tavuk miktarı yalnızca %3′tür. Hatta pakette “cat food with chicken meal” yazıyorsa, içeriğin yüzde 3′ünün tavuk değil, tavuk yan ürünleri olması yeterlidir.
- Formula ya da dinner kuralı: Paketinde “chicken formula”, “chicken entree”, “chicken nuggets” ya da “chicken dinner” yazan bir mamanın içeriğinde yalnızca 0/425 tavuk bulunma zorunluluğu vardır. Dahası, pakette formula, dinner vs. olarak adı geçen maddenin mamanın birinci içeriği olma zorunluluğu yoktur. Dolayısıyla paketinde “chicken formula” ibaresi taşıyan bir mamanın içeriğinde tavuk dışındaki hayvansal gıdalar, örneğin balık yan ürünleri, tavuktan daha fazla bulunabilir. Bu nedenle paketin üzerindeki bilgilerden ziyade içerik bilgilerinin sıralamasına bakmak gereklidir. Eğer paketteki ibarede birden fazla isim yer alıyorsa, örneğin “lamb and rice formula”, mama içeriğinin
%25′inin kuzu eti ve pirinç toplamından oluşması yeterlidir. Burada geçerli olan tek kural, ismi önce geçen maddenin diğerinden daha fazla olmasıdır.
- %95 kuralı: Mamanın üzerinde “chicken cat food”, “beef cat food” ya da “tuna cat food” yazabilmesi için mama içeriğinin en az %,95′inin (su dahil) sözü geçen besin maddesi olması gereklidir. Eğer isimde birden fazla besin maddesi belirtiliyorsa, örneğin “chicken and liver cat food” (tavuk ve tavuk ciğeri), bu ikisinin toplamının mamanın en az 0/o95′ini oluşturması gereklidir. Söz konusu kural yalnızca hayvansal gıdalar için geçerli olduğundan mama içeriğindeki tahıl ve sebzeler %95′e dahil değildir. Örneğin paketinde “lamb and rice cat food” (kuzu eti ve pirinç) yazan bir mamanın en az %95′ini kuzu eti oluşturmak zorundadır. Bu kurala yalnızca bazı üst kalite konserve mamalar uyabilmektedir
Hangi Kedi Mamasi Premium? Super Premium?
PREMIUM? SUPER PREMIUM?
Pek çoğumuz kedilerimizi marketlerden, pet shoplardan ya da veteriner kliniklerinden aldığımız hazır mamalarla besliyoruz. Piyasadaki hazır mamaların hepsi de kedimiz için en doğru, en dengeli, en sağlıklı mama oldukları iddiasını taşıyor. Hatta kimileri paketlerinde “premium”, “super premium”, “ultra premium” gibi
ibarelere yer veriyor. Peki bu ne anlama geliyor? Paketinde
“premium” yazan bir mamayla, yazmayan bir mama arasında ne fark var? Fark var mı?
Kedilerimizi en iyi şekilde beslemeye çalışırken, satın aldığımız bir mamanın ambalajındaki ya da reklamındaki iddialardan ziyade mamanın ne olduğuna, yani o mamanın hangi kurallar çerçevesinde üretildiğine ve içerik bilgilerine bakmalıyız. Pakette yer alan bilgileri doğru değerlendirebilmemiz için, öncelikle bunların ne anlama geldiğini bilmemiz gerekiyor.
Halen ülkemizde satılan mamaların büyük çoğunluğu ABD kökenli firmaların ürünleridir. ABD’de üretilen bir kedi mamasının piyasaya sürülebilmesi için uyması gereken standartlar, FDA (US Food and Drug Administration) ve AAFCO (Association of American Feed Control Officials) tarafından belirlenir. Bir mamanın paketinde “Complete and Balanced” yani tam ve dengeli bir beslenme olduğu ibaresinin yer alabilmesi için:
- AAFCO’nun belirlediği Food Nutritional Profıles yani besin değerleri profiline uyması,
ya da
- yine AAFCO’nun belirlediği kurallar çerçevesinde gerçekleştirilen
besleme testlerini (feeding tests) geçmiş olması gereklidir.
Bunların yanı sıra, bir mamanın paketinde o mamanın hangi yaşam evresi için kullanılacağını belirten bir ifade de yer almalıdır. Bu konuda AAFCO’nun belirlediği iki standart vardır: büyüme/süt verme (growth/lactation) ve yetişkinlik (maintenance) dönemi. AAFCO, bu iki dönem dışındaki evreler için herhangi bir standart belirlememiştir. Dolayısıyla, paketinde “growth/lactation” veya “maintenance” dışındaki evreler için üretildiği ibaresi yer alan (örn. “senior”) bir mamanın, söz konusu iki evre için üretilen mamalardan farklı veya üstün olmasını zorunlu kılan ya da garanti eden hiçbir düzenleme yoktur. Ayrıca, AAFCO’nun belirlediği standartlarda cinsiyet ayrımı da yer almaz (süt veren dişi kediler hariç). Yani mama paketlerinde yer alan ve o mamanın dişi veya erkek beslenmesine yönelik olduğunu belirten ibarenin ne anlama geldiğini ya da ne gibi değişiklikler gerektirdiğini belirleyen bir düzenleme de yoktur. Dahası, AAFCO’nun herhangi bir ırk için belirlediği özel standartlar da yoktur. Bir başka deyişle, paketinde belli bir ırk için üretildiği ibaresi yer alan (örn. “Persian”) mamaların da, diğer mamalardan farklı olma garantisi yoktur.
Kısacası mama firmalarının paketlerinde belirttiği büyüme/süt verme ve yetişkinlik
evreleri dışındaki ayrımların ne olduğu konusu tamamıyla üretici firmanın inisiyatifine bağlıdır. Bu ibareleri taşıyan mamalar arasında bir fark varsa bile, bu farkları bir kurala bağlayan düzenlemeler mevcut değildir.
Bir başka konu da, mama paketlerinde gördüğümüz “premium”, “super premium” gibi ifadelerdir. Bunlar her ne kadar göze hoş gelse de, gerçekte herhangi bir standarda veya düzenlemeye tabi olmayan terimlerdir. Bu, şu anlama geliyor: Bir mama üreticisi, ürünlerinin reklamını bu terimleri kullanarak yapsa da, A firmasının “super premium” mamasının, B firmasının “premium” mamasından daha kaliteli olup olmadığını denetleyen herhangi bir mekanizma yoktur. Dahası, A marka premiuım mamanın, B marka premium olmayan mamadan üstün olmasını gerektiren ya da garanti eden bir düzenleme de yoktur. Kısacası “premium”, “super premium” hatta “ultra premium” gibi ibarelerin neye dayanarak kullanılacağı konusu da tamamıyla üretici firmaya bırakılmıştır.
Tercihlerimizde önemli rol oynayan bir başka etken de, bazı mama paketlerinin üzerinde gördüğümüz “natural” yani “doğal” ibaresidir. Bir mama firması, ürettiği mamayı “doğal” olarak lanse edebilir.
Fakat bu konuda da AAFCO tarafından getirilmiş bir standart ya
da düzenleme mevcut değildir. Son yıllarda hazır mamalarda kullanılan BHA, BHT ve ethoxyquin gibi koruyucu maddelere ilişkin endişelerin dile getirilmesinin ardından, bazı üreticiler bu maddeler yerine E ve C vitaminleri gibi doğal koruyucuları kullandıklarını etiketlerde belirtmeye başladılar. Ne var ki, bir mamanın içeriğinde koruyucu olarak bu vitaminlerin kullanılmış olması, bütünüyle mamanın “doğal” olduğu anlamına gelmez. Dahası, üretici firmalar etiketteki içerik bilgilerinde yalnızca kendi gerçekleştirdikleri işleme sürecinde eklenen koruyucuları bildirmek zorundadırlar. inanmak istediğimizin aksine, mama firmaları kedilerimize mama yapmak için tavuk, tavşan, koyun, balık vb. yetiştirmezler. Kullandıkları et, tahıl ve yan ürünlerini bunları işleyen fabrikalardan alırlar. Kendilerine ulaşmadan önce hayvansal yağların bozulmasını önlemek için konulmuş olan koruyucuları ekleyen kendileri olmadıkları için, pakette bildirmek zorunlulukları yoktur. örneğin ethoxyquin ile korunmuş hayvansal yağı alan ve mamasında kullanan bir firma, mamaya koruyucu olarak E vitamini eklediğinde, pakette koruyucu olarak yalnızca E vitaminini bildirmesi yeterlidir.
Kedilerimizi nasıl besleyeceğimiz sorusuna yanıt ararken bize sunulan seçeneklerin gerçekte ne olduğunu anlamak, doğru seçimi yapmak yolunda önemli bir adım olacaktır.
